Бутунжаҳон жамияти офисида Москва давлат Строганов номидаги Бадиий-санъат академиясининг санъат тарихи ва гуманитар фанлар кафедраси мудири, профессор Кирилл Гаврилин билан учрашув бўлиб ўтди.
Ўзбекистонга тегишли ашёларни қидириш ва аниқлаш ишлари бир неча ой давом этди.
– Ўтган йилнинг ёзида Самарқандда бўлиб ўтган VI Конгрессда иштирок этишга таклиф қилишгани учун Бутунжаҳон жамиятига чин дилдан миннатдорлик билдираман. Ўзбекистон маданий меросини ўрганиш, сақлаш ва тарғиб қилиш бўйича Бутунжаҳон жамияти менга нафақат дунёнинг етакчи шарқшунос олимлари билан яқиндан танишиш, балки “Ўзбекистон маданий мероси жаҳон тўпламларида” лойиҳаси офиси томонидан амалга оширилаётган чуқур ва тизимли ишлар билан танишиш имконини берди. Бутунжаҳон жамияти талабига биноан Строганов номидаги Россия давлат санъат ва саноат университети фондларида ўтказилган тадқиқотлар шуни кўрсатдики, бизда Ўзбекистондан келтирилган 200 дан ортиқ маданий мерос буюмлари мавжуд! Энг катта фонд эса Ўзбекистон меъморий кулолчилик намуналари тўплами бўлиб, афтидан, XX аср бошларида ўзбек кулолчилик буюмлари коллекциясини тўплаган таниқли рассом, кулол, технолог, ва реставратор Алексей Филиппов томонидан келтирилган. Коллекционер Николай II давридан ўзбек кулолчилик буюмларини йиғишни бошлаган. Бу коллекция яқинда кашф этилган бўлиб, нафақат аср бошларидаги амалий санъат намуналари, балки талабалар экспедициялари томонидан Москвага олиб келинган 60-70 йиллардаги кулолчилик буюмлари билан ҳам тўлдирилган, – деди профессор Гаврилин.
Ўзбекистон маданий меросини ўрганиш, сақлаш ва тарғиб қилиш бўйича Бутунжаҳон жамияти ташаббуси билан университет мутахассислари чуқур изланишлар олиб боришди ва Ўзбекистон маданий меросининг чинакам ноёб объектларини кашф этишди. Фондда металл, халқ кулолчилик буюмлари, Хоразм ёғоч ўймакорлиги намуналари бор – буларнинг барчаси узоқ вақт давомида ўрганилмаган. Шунингдек, собиқ Совет Иттифоқи мамлакатларидан келган барча декоратив санъат усталари таҳсил олган университет филиалида – Калинин мактабида ҳам Ўзбекистондан келтирилган бир қанча буюмлар сақланади. Айрим ашёлар 1964 йилда Хоразм инқилобий музейидан олинган.
– Ушбу коллекция Марказий Осиё бозори учун яратилган муҳташам устунлар, эшиклар, кулолчилик ва чинни буюмларда ўз аксини топади. Бу ерда уруш йилларида Ўзбекистонга эвакуация қилинган рассомларнинг ижод намуналари ҳам мавжуд. Баъзи расмлар, эҳтимол, аллақачон йўқ бўлиб кетган меросимизни ўзида акс эттиради ва бизнинг тадқиқотимизга киритадиган энг муҳим манба бўлиб хизмат қилади.
Бутунжаҳон жамиятининг қўшма лойиҳаси доирасида биз ўрганаётган яна бир объект Пушкинская майдонидаги марказий Россия давлат замонавий тарих музейидир. Унинг фондида жуда кўп Ўзбекистон буюмлари бор – булар қимматбаҳо совғалар, халқаро кўргазмаларга юборилган экспонатлар, 30-50 йиллардаги ўзбек рассомларининг энг яхши картиналари ва бошқалар.
Бу тўплам Ўзбекистоннинг энг яхши усталари томонидан яратилган биринчи даражали буюмларни ўз ичига олган, — деди профессор K.Гаврилин.
Лойиҳа ҳомийси «Eriell Group нефт хизматлари компанияси, лойиҳа муаллифи ва раҳбари Фирдавс Абдухолиқов.